Povodom Dana primirja u Prvom svetskom ratu Udruženje za kulturu, umetnost i međunarodnu saradnju Adligat – Muzej knjige i putovanja, Muzej srpske književnosti svečano je otvorio izložbu retkih knjiga i periodike iz Prvog svetskog rata. Izložba će biti otvorena do 20.11.2024. godine.
Na izložbi je prikazana poštanska marka i tabak izdati povodom sto deset godina početka Prvog svetskog rata objavljena pre nekoliko meseci u saradnji Pošte Srbije i Udruženja Adligat.
Na izložbi su prikazani istovetni predmeti kao i na marci i pratećem bloku: rukopisi ratnih dnevnika porodice Leko, dve čaure od granata pretvorene u čaše rukama solunskih ratnika, originalne fotografije srpskih i savezničkih vojnika na frontu i ratno ordenje. Uz to prikazano je i pedeset publikacija srpske ratne štampe srpske emigracije – knjiga i periodike objavljivanih na Krfu, u Solunu, Bizerti, Ženevi ali i gradovima Severne i Južne Amerike.
„Srpska država je nastavila da postoji u izgnanstvu. Bez teritorije, ali sa celom državnom strukturom, vojskom i delom stanovništva pečat postojanja države bila je štampa: svakodnevno su izdavane novine, naši vojnici čitali su ne samo ratne novosti, već i kvalitetnu književnost u rovovima pa je su u Solunu i na Krfu štampani i prevodi francuskih i ruskih klasika. Najviše me je oduševila knjiga 'Uputstvo za oranje traktorima' štampano na Krfu 1918. godine – vojnici koji nisu znali hoće li doživeti sutrašnji dan, proučavali su kako da oru svoje njive kad jednom oslobode otadžbinu…“, izjavio je Viktor Lazić, počasni predsednik Udruženja Adligat i organizator izložbe. Deo retke ratne štampe će uskoro biti prikazan u Budimpešti u organizaciji srpske ambasade, a Lazić i Aneta Đermanović, diplomatkinja u penziji, održaće i prigodno predavanje.
U Adligatu se nalazi jedna od najbogatijih zbirki štampanih materijala o Prvom svetskom ratu u Srbiji čiju digitalizaciju je finansirala Biblioteka Velike Britanije u saradnji sa Univerzitetskom bibliotekom „Svetozar Marković“.
„Cilj nam je da ovu zbirku kao celinu zaštitimo kao kulturno dobro od izuzetnog značaja“ izjavio je Viktor Lazić
U Prvom svetskom ratu je učestvovalo više od sedamdeset miliona ljudi pod oružjem. Vojska malene balkanske države Srbije ostala je upamćena po svojoj herojskoj epopeji, koja je otpočela Cerskom bitkom 1914. godine, prvom savezničkom pobedom u Prvom svetskom ratu protiv neuporedivo brojnijih austrougarskih snaga, nastavila sa Albanskom golgotom 1915. i iskcravanjem na Krfu 1916. godine i na kraju, probojem Solunskog fronta 1918. godine i ponosnim jurišom u konačno oslobođenje Otadžbine. Tokom čitavog rata srpski vojnici sus e posebno isticali hrabrošću, izdržljivošću, otpornošću i viteštvom, uprkos teškim uslovima i neprijateljskoj nadmoći. Civilno stanovništvo u okupiranoj Srbiji trpelo je strašne patnje zbog okupacije i ratnih dejstava, ali je ipak ostalo odlučno da podrži svoje vojnike u borbi za slobodu, pokazujući narodno jedinstvo i solidarnost. Iz Prvog svetskog rata Srbija je izašla kao jedna od zemalja pobednica, ali je to platila ogromnim gubicima – procenjuje se da je više od milion ljudi poginulo ili ranjeno tokom rata koji je zauvek promenio tok istorije.
Izvor i foto: Adligat
Comments