AM Memento: 140 godina od rođenja prve srpske fotografkinje Marije Mare Rosandić
Ove godine obeležava se 140 godina od rođenja prve srpske fotografkinje Marije Mare Rosandić.
Srpska kulturna istorija prebogata je ličnostima koje su kroz svoja dela ostavile neizbrisiv trag. Mnogi od njih su bili začetnici i pioniri u oblastima u kojima su se ostvarili i postigli uspeh. Jedna od takvih ličnosti jeste i Marija Mara Rosandić, prva školovana fotografkinja u Srbiji, ali i na Balkanu. Iako je i sama zadužila srpsku kulturu, Mara je (nažalost) poznatija kao supruga čuvenog srpskog vajara Tome Rosandića.
Rođena je u 1883. godine u Rumi, u imućnoj i uglednoj porodici. Zahvaljujući tome, imala je prilike da se školuje u Evropi. Tako je, kao poliglota i uz određeno muzičko obrazovanje, boravila u Minhenu gde je učila fotografski zanat odnosno gde je studirala umetničku fotografiju. Po povratku u domovinu, postaje saradnik prvog srpskog foto-časopisa pod nazivom „Fotografski pregled”. Godine 1928. osnovala je prvi srpski foto-klub. Nakon toga pokreće svoj foto-atelje, prvo u Beogradu, a potom i u Zagrebu. U tom periodu počinje da fotografiše umetničke eksponate i tada se zapravo upoznaje sa tadašnjom umetničkom elitom među kojima su bili: Ivan Meštrović, Petar Dobrović, Toma Rosandić, slikar Ignjat Job, Mirko Rački, Ljuba Babić...
Veliki korak u njenom životu dogodio se 1912. godine kada se udala za čuvenog vajara Tomu Rosandića. U tom trenutku ona je bila prva žena umetnički fotograf na Balkanu, što je za to vreme bilo veoma napredno i u nekom smislu revolucionarno. Nažalost, cela fotodokumentacija Marije Mare Rosandić je nestala posle njene smrti.
Sa svojim suprugom živela je u zajedničkoj kući na Senjaku, a kako nisu imali svoje dece, usvojili su i odgajali ćerku njenog rođenog brata Branislava. Ova kuća ujedno predstavlja prvi memorijalni muzej u Beogradu koji je otvoren 1963. godine i to upravo u kući koju je sagradio i u kojoj je živeo i radio vajar Toma Rosandić (1878-1958).
Mara Rosandić i njeno delo upotpunjuju sadržaj Muzeja Tome Rosandića. Mara je fotografisala svog supruga, ali i njegova dela, putovanja i izložbe, kolege umetnike i savremenike. Bila je i plodan primenjeni umetnik u oblasti tekstila, čije su tapiserije, zavese i stolnjaci dali lični pečat ambijentu njihove kuće.
Godine 2019. Galerija Artget priredila je retrospektivnu izložbu fotografija prve srpske fotografkinje i tom prilikom je publici u Beogradu predstavljeno stvaralaštvo ove izuzetne žene koja je svojim pionirskim radom u oblasti fotografske umetnosti obogatila srpsku kulturu.
TEKST: Ana Stjelja
FOTO: Noizz
